İslam dinin en önemli özelliklerinden biri de kişilere ve toplumlara fayda yaratan ibadetleri kadar birliktelik ve yardımlaşma faaliyetleridir. Bunlar arasında fidye, hem ibadeti gerçekleştirme yöntemlerinden biri hem de birliktelik duygusuyla yardımlaşmayı sağlayan eylemlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Müslümanlar bazı durumlar karşısında bedel ödemek için fidye verdiği İslamiyet’te böylece mümin kişiler hem ibadetlerini gerçekleştirmenin huzurunu yaşarken hem de diğer mümin kardeşlerine, dolayısıyla topluma fayda sağlama fırsatını da yakalarlar. Fidye nedir, fidye ne demektir, oruç fidyesi ne kadar sorularına yanıt vereceğimiz yazımızda ayrıca, çok karıştırılan fidye ve fitre kavramlarına da ışık tutarak birbirleri arasındaki farklara ve ne zaman uygulanacaklarına dair açıklık getireceğiz.

Fidye Nedir, Fitre Ne Demek?

İslam dinine göre fidye, bir insanı bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtarmak için ödenen makul miktardaki bedel anlamına gelmektedir. Örneğin oruç ibadetinin yerine getirilmemesi sebebiyle ya da hac ibadeti yapıldığı sırada işlenen birtakım kusurların giderilmesi için fidye ödenebilmektedir. Böylece elde olmadan ya da bilgisizce yapılan kusurlar, mazeretler maddi bedel olarak belirlenen karşılığı ödenerek, yani İslam dinine göre, “fidye” başlığı altında telafi edilerek ibadetler dini kabulle gerçekleştirilebilir.

İslam dininin tek referans kaynağı olan yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’de, “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir yoksul doyumu fidye öder” (Bakara, 2/184) şeklinde buyrulmaktadır. Buradan hareketle; yaşlılık ya da geçerli, geçici sağlık sorunu nedeniyle ve şifa umudu olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutamayan Müslüman kişi, Ramazan ayından sonra tutamadığı oruçları kaza etme şansına sahip değilse her gününe karşılık bir fidye ödemesi yapar. Fidye nedir sorusuna kısaca şöyle diyebiliriz; fidye, bir kişiyi bir gün doyuracak yiyecek miktarı veya bunun ücretidir. Bu da, bir diğer kavram olan “fitre” ile aynı miktara denk gelmektedir. Her ikisinde de imkân sahibi Müslümanlar, bu asgari miktarın üzerinde fidye ya da fitre verebilirler.

Fitre, Allah-u Teâla’ya, sahip olduklarımız ve bu yıl da Ramazan-Şerif’i yaşamaya nail olduğumuz için bir şükür ifadesidir. Ramazan ayına kavuşmanın, bereketini yaşamanın ve oruç tutmanın bir minnet göstergesi olarak verilen fitre, kişi başınadır. Bir tür bağış olan fitre, yoksul insanlara verilen sadakadır. Diğer adıyla sadaka-i fıtr (fıtır sadakası) olarak da bilinen fitre, Ramazan-ı şerif vesilesiyle Müslümanların birbirine yardım ettiği, eşitlik ve adalet duygusuyla toplumun yücelmesine vesile olan İslam dininin en güzel uygulamalarından biridir.

Fidye ile Fitre Arasındaki Fark Nedir?

Fidye ve fitre bağışı, isim benzerliği kadar yöntem ve miktar benzerliği nedeniyle de kafalarda karışıklığa neden olabilir. İslam dininde şart koşulan fidye ve fitre bağışlarının arasında farklar vardır. Fidye ve fitre bağışı aralarındaki asıl fark, uygulama nedenleridir.

Ramazan ayına ulaşıp oruç tutmanın Allah-u Teâla’ya bir şükür ifadesi olan fitre, (fıtır sadakası) Ramazan ayının içinde olacak şekilde herhangi bir vaktinde maddi durumu iyi ve uygun olan her Müslümanın yoksul mümin/mümine kardeşlerine verdiği nisap miktarıdır. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) bir hadisi şeriflerinde “Fitrenin Bayram namazına çıkmadan önce verilmesini” buyurmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı, bu ölçüme göre fitre hesaplamasını yaparak her yılın Ramazan ayı yaklaşırken fitre miktarını açıklamaktadır.

Fidye ise, oruç tutmaya engel kılan ve süreklilik gösteren hastalığı olan Müslümanlar ile ihtiyarlık durumundan dolayı oruç tutamayan yaşlı Müslümanları kapsayan bir dini uygulamadır. Buna göre, belirtilen şartlarda olan mümin ve mümineler, oruç ibadetlerini gerçekleştiremezlerse fidye bağışında bulunmak zorundadırlar. Özetle, Müslüman kişinin tutamadığı oruçlara karşılık verdiği paraya fidye denir.  Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hem fitre hem de fidye için asgari olarak belirlediği fiyat aynı olmakla birlikte durumu iyi olan kişiler belirlenen miktarın üzerinde diledikleri kadar bağış yapabilirler. Kısacası fitre ve fidyenin miktarları aynı, veriliş nedeni farklıdır. Fitre nedir, kimlere verilir? merak ediyorsanız detaylı bir şekilde açıkladığımız blog yazımıza göz atabilirsiniz.

Oruç Fidyesi Ne Zaman Kimlere Verilmeli?

Oruç fidyesi, diğer bir adıyla Ramazan fidyesi, Ramazan ayı boyunca süren bir hastalık ya da özürden dolayı tutulamayan oruçlara karşılık gelecek şekilde ödenen miktardır. Burada belirtilen “özür” ifadesi, örneğin kadın ve erkek Müslümanın yaşlarının ilerlemesinden dolayı oruç tutmaya takati olmaması hali gibi durumlara işaret etmektedir. Bu durumlardan birine sahip olan Müslüman kişi, tutamadığı oruç günleri karşılığı, gerek erzak (gıda), gerekse parasal olarak bölgenin durumuna göre belirlenen miktarda fidye ödemesi yapmalıdır.

Fidye, gerçek ihtiyaç sahibi, yoksul ve muhtaç durumdaki Müslümanlara bağışlanmalıdır. Verilen fidye, usûl ve fürû’a, yani üst soy ve alt soy şeklinde ifade ettiğimiz anne, baba, dede ve nineler çocukları ve torunlarına verilemediği gibi eşler de birbirine oruç fidyesi veremez. Müslüman kişi, yoksul durumdaki akraba ve komşusuna fidye verebilir. Bununla birlikte ayrıca, yardım kuruluşları aracılığıyla mazlum ve muhtaç coğrafyadaki mümin/mümine kardeşlerine fidyesini ulaştırabilir.

2022 Yılında Fidye Ne Kadar?

Ramazan ayını kapsayan 2022 yılının fidye miktarı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Din İşleri Yüksek Kurulu’nca hesaplanıp belirlenmiştir. Buna göre, 2022 yılında fidye ne kadar sorusunun cevabı için Diyanet’in belirlediği fidye bedeli, yani bir kişinin fidyesi 40 liradır. Bu yılın Ramazan ayı içinde tüm Müslümanlar kişi başı olarak 40 lira fidye parası verecek. 2022 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2023 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre de 40 lira geçerli olacak.

Fitre bağışı, ihtiyaç sahibi, yoksul ve muhtaç durumdaki diğer Müslüman kardeşlerimize verilmelidir. Bunun yanında fidye, üst soy ve alt soy şeklinde ifade edilen anne, baba, dede ve nineler çocukları ve torunlarına verilemediği gibi eşler de birbirine fitre veremezler. Diğer taraftan tüm Müslümanlar, kişi başına düşen 40 lira fitre bedellerini yardım kuruluşları aracılığıyla mazlum ve muhtaç coğrafyadaki mümin/mümine kardeşlerine ulaştırabilirler.

Oruç Tutmayan Kişi Ne Kadar Fidye Öder?

Oruç fidyesi Ramazan ayı boyunca vuku bulan bir özürden dolayı tutulamayan oruçlara karşı veya kadın ve erkeğin yaşlarının ilerlemesinden dolayı oruç tutmaya takati olmaması halinde, gerek tahıl gerekse parasal olarak bölgenin durumuna göre belirlenen o miktarı ödemesidir. Miktar ise bir fakirin günlük iki doyumluk yemeğine denk olan yiyecek (3 kilogram arpa, kuru hurma veya 1,5 kilogram buğday) veya bu değerde nakit paradır. Diyanet İşleri Başkanlığı her yıl oruç fidyesi (günlük) bedelini kişi başı olarak belirler. 2022 yılı oruç fidye bedeli günlük 40 liradır.

Fidye Bağışlarınız ile Neler Yapılıyor?

Hayat Yolu Derneği, yardıma muhtaç kişiler ve coğrafyalara, yetim çocuklara ve dünyanın dört bir tarafında eğitim gören ihtiyaç sahibi öğrencilere bağış ve desteklerinizle ulaşmayı sürdürüyor. 2022 yılı Ramazan ayı oruç fidyelerinizi Hayat Yolu Derneği’ne bağışlayarak yoksul ve muhtaç Müslümanlara yardımda bulunabilirsiniz. Hayat Yolu Derneği’ne 2022 yılı fidye ve fitre bağışlarınızı “Fitre Bağış” sayfasından online olarak, ilgili hesap numaralarına EFT/havale yoluyla ya da 0212 234 96 23 numaralı telefon numarası veya destek@hayat-yolu.org e-posta adresinden detaylı bilgi alarak yapabilirsiniz. Yurt dışından göndereceğiniz fitre bağışlarını ise yine www.hayat-yolu.org sitesinde yer alan hesaplarımıza SWIFT kodu ile birlikte EFT yapabilirsiniz.