Takvim, zamanı ölçmesi için icat edilen ve binlerce yıl öncesinden itibaren kullanılan bir araçtır. Zamanı günlere, aylara ve yıllara bölerek zamanın belli bir sistemle işlemesini sağlar. Bu sitem Güneş, Ay ve Dünya baz alınarak düzenlenir. Göçebe hayattan yerleşik hayata geçildikten sonra tarım toplumlarında, hasat zamanı ve suların çekilmesi gibi tarıma yönelik gelişmeler de takvimlerin belirlenmesinde rol oynamıştır. Geçmişten günümüze dünyada birçok takvim çeşidi ortaya çıkmıştır. Bazı takvimler zamanla kullanılmaz olurken içlerinden bazıları da uzun yıllar boyunca kullanılmış ve hatta farklı toplumlar tarafından benimsenmiştir. Bu takvimler Miladi ve Hicri takvimdir. Rumi takvim ise uzun yıllar kullanıldıktan sonra yerini Miladi takvime bırakmıştır. Peki Rumi takvim nedir? Rumi takvimin özellikleri ve ayları nelerdir? Bu soruların cevaplarını sizler için derledik…

Rumi Takvim Nedir?

Takvimin ortaya çıkışı çok eski tarihlere dayanmaktadır. Tarih boyunca pek çok takvim ortaya çıkmıştır. Bunlardan bazılarını yazacak olursak; Sümerlerin kullanmış olduğu Babil takvimleri örneklerin başında gelir. Babil takvimleri, iki dolunay arasında geçen 29.5 günlük süreyi esas almaktadır. Bu döngünün sonucunda ortalama 354 günden oluşan bir Ay yılı ortaya çıkmaktadır. Ay yılının esas alındığı Babil takvimlerinin aksine Güneş yılını esas alan ilk takvim Mısırlılar tarafından icat edilmiştir. Mısırlılar o yıllarda Nil Nehri kenarına yerleşmiş bir tarım toplumuydu. Dolayısıyla yaşamları Nil Nehri’nin hareketlerine göre şekillenmekteydi. Nil Nehri’nin mevsimlere göre yaşadığı değişiklikler Mısırlıların takvim sisteminin belirlenmesinde etkin rol oynamıştır.

Güneş ve Ay yıllarını esas alan takvimlerin icadının ardından zamanla modern takvimler de ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki 8. yüzyılda Jül Sezar tarafından kullanıma sokulan Jülyen takvimidir. Jülyen takvimin ardından günümüzde de hala kullanılmaya devam eden Miladi takvim kullanılmaya başlamıştır. Miladi takvim, Papa XIII. Gregorius tarafından yaptırılmıştır. Yazının konusu olan Rumi takvim ise, sistem itibariyle diğer takvimlerden farklı bir yapıdadır. İslam Medeniyeti içerisinde yalnızca Osmanlı Dönemi’nde kullanılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Rumi takvimin kullanılmaya başlandığı yıl 13 Mart 1840’a tekabül etmektedir. Hicri takvim kullandığı sırada eş zamanlı olarak Rumi takvimi de kullanmaya devam eden Osmanlı Devleti, zamanla mali işlerini düzenlemek için farklı bir takvime ihtiyaç duyduğu için Rumi takvimi kullanmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin Rumi takvime geçme sebebi Hicri takvimin ayın hareketleri esas alınarak belirlenmesidir. Hicri takvim 1 yıllık döngüyü, güneşin hareketleri esas alınarak düzenlenen takvimlere göre 11 gün erken tamamlamaktadır. Bu nedenden ötürü bir güneş takvimi olan Rumi takvime geçiş yapan Osmanlı Devleti’nde, yılın ilk ayı Rumi takvime göre mart ayı kabul edilmiş ve takvim cumhuriyetin ilanına kadar geçerli olmuştur.

Rumi Takvim Özellikleri

Rumi takvim, dünyanın güneş etrafındaki hareketleri esas alınarak oluşturulmuş bir takvim çeşididir. Geçmiş yıllarda tercih edilen bir takvim türü olmasına rağmen günümüzde kullanılmaktadır. Modern takvimlerden yaygın olarak kullanılan Miladi takvimle aynı gün ve ay sayısına sahiptir. Fakat günler ve aylar eş zamanlı denk gelmediği için devletler arası mali işler başta olmak üzere birçok konuda sorun yaşanmıştır.

Rumi takvimde Hicret başlangıç olarak kabul edilmektedir. Rumi takvim, Miladi takvime göre 1840, hicri takvime göre ise 1256 yılında uygulamaya geçmiştir. Sistemi, dünyanın güneşin etrafındaki dönme süresine göre düzenlenmiştir. Rumi takvimde yılın ilk ayı Miladi takvimdeki mart ayına tekabül etmektedir. 1 Mart 1256 Cuma günü Rumi takvimin yılbaşı olarak kabul edilmektedir. Osmanlı Devleti, Cumhuriyet ilanıyla birlikte Miladi takvime geçilene kadar Rumi ve Hicri takvimi bir arada kullanmıştır.

Rûmî takvim, Peygamber Efendimiz (sav.)’in Medine’ye hicret ettiği 622 yılını başlangıç tarihi olarak Kabul etmektedir. Rumi takvim Güneş yılına dayalı bir takvimdir. Dünya’nın Güneş etrafındaki hareket süresini esas alan Rumi Takvim, ilk defa 13 Mart 1840’ta kullanılmaya başlandı. Kamerî takvim düzeninde bir yıl 354 gün, Rumi takvim düzeninde ise Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş süresi baz alındığından bir yıl 365 gün olarak hesaplanır.

Osmanlı Devleti’nde, Tanzimat Dönemi’ne kadar Hicrî takvim resmî takvim olarak kullanılmaktaydı. Yılın başlangıcı da hicri takvime göre 1 Muharrem’di. Tanzimat Dönemi’nde 13 Mart 1840 tarihinde Rumi takvim kullanılmaya başlandığında, 1 Mart 1256 Cuma günü yılbaşı olarak kabul edildi. 13 Mart 1840 tarihinden itibaren Osmanlı Devleti’nde çift takvim uygulanmaya başladı. Rumi takvim ve hicri takvim 1870 yılına kadar beraber kullanıldı. Hicrî takvim Ayın hareketleri esas alınarak Rûmî takvim ise Güneş yılı esas alınarak hesaplandığı için Hicrî takvimde senenin son günü Rûmî takvimin aynı yılı düzenli olarak 11 gün daha geriliyordu.

Bu karışıklığın önüne geçebilmek için 1870 yılından itibaren yalnızca Rumi takvim kullanılmaya başlandı. Rûmî takvim, o tarihlerde batıda kullanılan Gregoryen miladî takvimden ise 13 gün gerideydi. Ancak Rûmî takvim ile miladî takvim arasındaki fark, her iki takvim de dünyanın güneşin  etrafındaki hareketleri esas alınarak düzenlendiği için sabitti. Böylece Hicrî takvimin aksine Rumi takvim ve miladi takvim arasındaki fark sabit olduğundan Rumi takvimi kullanmak, özellikle devlet işlerinde, süreci kolaylaştırıyordu. 8 Şubat 1917 tarihinde ise 125 sayılı kanunla Jülyen esaslı Rûmî takvim yürürlükten kaldırıldı ve Gregoryen esaslı Rûmî takvim uygulanmaya başladı.

Rumi Takvim Ayları

Rumi takvim temelde iki mevsimlik bir döngüden oluşmaktadır. 8 Kasım ile 5 Mayıs arasındaki dönem kış, 6 Mayıs ile 7 Kasım arasındaki dönem ise yaz mevsimi olarak kabul edilir.

Rumi takvime göre aylar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır.

• Ocak- Zemheri
• Şubat-Gücük
• Mart- Mart
• Nisan- Abrul
• Mayıs- Mayıs
• Haziran- Kiraz
• Temmuz- Ocak
• Ağustos- Ağustos
• Eylül- İlk Güz
• Ekim- Orta Güz
• Kasım- Songüz
• Aralık- Karakış

Miladi takvimdeki ay isimleriyle farklılık gösteren Rumi takvimde, ayların başlangıç tarihleri de değişmiştir. Miladi takvimde ay başlangıcı olarak ayın 14’ü kullanılmaktadır. Rumi takvime göre cemreler Gücük yani Ocak ayının 7, 14 ve 21’nde düşmektedir. Miladi takvime göre ise 20, 27 Şubatta ve 6 Martta düşmektedir.

Rumi Takvim Hesaplama

Takvimler bizlere geçmişi ve tarihi anlamamız konusunda yardımcı olan kaynaklardır. Dolayısıyla Miladi takvimin kullanılmadığı dönemleri ve ayları öğrenebilmek için Rumi takvim hesaplamasına ihtiyaç duyulmaktadır. Rumi takvim hesabı bilgisayar programları aracılığıyla yapılabilir. Ayrıca kendi başınıza yapabileceğiniz kadar kolaydır. Miladi tarihten 584 yıl çıkararak Rumi takvim yılını bulmak mümkündür. Eğer Rumi takvimden miladi takvime bir çeviri yapmak amacında iseniz Rumi takvim yılına 13 gün 584 yıl ekleyerek doğru sonuca ulaşabilirsiniz.

Rumi Takvim Geçmişi

Osmanlı Devleti’nde Rumi takvim, 1870 yılına kadar hicri takvim ile birlikte kullanılmıştır. Tanzimat döneminden sonra kullanılmaya başlayan Rumi takvim güneş yılı esaslı bir takvimdi ve Hicri takvim ay yılına göre düzenlendiği için bilhassa devlet işlerinde karışıklıklar yaşanmaktaydı.  Bu nedenle Osmanlı Devleti’nde, 1870 yılında hicri takvimin kullanımına son verilmiş ve Rumi takvimi esas alınmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ise Rumi takvimin kullanımına son verilerek Miladi takvim kullanılmaya başlanmıştır.

Ana sayfaya dönmek için tıklayınız